Terapia kontrastowa

Terapia kontrastowa polega na zanurzeniu uszkodzonej części ciała lub całego ciała w gorącej kąpieli, a następnie w zimnej kąpieli, naprzemiennie, w celu poprawy krążenia i regeneracji mięśni. [1] Jest powszechnie stosowana przez fizjoterapeutów i specjalistów medycyny sportowej jako forma hydroterapii. [2]

Badania wykazały, że terapia kontrastowa może zmniejszyć zmęczenie mięśni, skurcze, ból, obrzęk i gromadzenie się kwasu mlekowego po intensywnych ćwiczeniach. Może pomóc poprawić zakres ruchu i funkcjonalną ruchomość stawów, takich jak kolano, łokieć lub dłonie. [2]

Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że hydroterapia kontrastowa ma korzystny wpływ na nasze zdrowie i rekonwalescencję po urazach. Gdy szybko zmieniasz kąpiele z ciepłej na zimną, naczynia krwionośne otwierają się i zamykają w pulsującym ruchu. Uważa się, że to pulsujące działanie może pomóc złagodzić objawy urazów zmniejszając stan zapalny i pomagając w stworzeniu lepszego krążenia w pobliżu urazów lub obszarów bólu.

Kąpiele kontrastowe mogą pomóc w takich schorzeniach jak np. wysokie ciśnienie krwi. Kiedy zanurzasz swoje ciało (lub jego części) w zimnej wodzie, małe naczynia krwionośne zwane naczyniami włosowatymi reagują na zimno, kurcząc się. Zjawisko znane jako „zwężenie naczyń krwionośnych”, które pomaga utrzymać zdrowy przepływ krwi i zapobiega gwałtownemu obniżeniu temperatury ciała. Natomiast kiedy zanurzasz się w ciepłej wodzie, naczynia włosowate krwi otwierają się (rozszerzenie naczyń krwionośnych), a to może być cennym zachowaniem w leczeniu takich schorzeń jak wysokie ciśnienie krwi, a nawet choroba wysokościowa.

Kontrastowe temperatury wody wpływają również na częstotliwość akcji serca i szybkość jego bicia. Badania pokazują, że zimna woda przyspiesza tętno, a ciepła je zwalnia. Lód i ciepłe okłady to znane już narzędzia rehabilitacyjne, mało jednak osób słyszało o terapii kontrastowej wody. Zwykle w warunkach domowych osiąga się to poprzez naprzemienne polewanie ciepłą i zimną wodą, zanurzając rehabilitowaną kończynę lub inny fragment ciała.

Terapia kąpielą kontrastową jest uważana za pasywną formę terapii. Poza delikatnymi ruchami, które możesz wykonywać, nie poruszasz aktywnie ani nie rozciągasz mięśni w ramach tej terapii ani nie robisz niczego forsownego.

Spis treści

  • Na czym polega działanie terapii kontrastowej
  • Korzyści z terapii kontrastowej
  • Wskazówki dotyczące terapii kontrastowej
  • Terapia kontrastowa w domu

Na czym polega działanie terapii kontrastowej

Terapia kontrastowa działa poprzez wywoływanie reakcji fizjologicznych na ciepło i zimno. Działa na tych samych zasadach co termoterapia (terapia ciepłem) i krioterapia (terapia zimnem). Narażenie na ciepło powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych (poszerzenie naczyń), a narażenie na zimno powoduje ich skurcz naczyń krwionośnych (zwężenie naczyń). [3]

Naprzemienne działanie czyli „przełączanie się” między ciepłem a zimnem powoduje poprawę krążenia („pompowanie naczyń”), które może pomóc zmniejszyć stan zapalny. To z kolei może pomóc złagodzić ból i poprawić ruchomość stawów. [1]

Terapia kontrastowa jest powszechnie stosowana w celu powrotu do zdrowia po urazie tkanki miękkiej lub stawu, ale jest również stosowana przez sportowców wyczynowych w celu przyspieszenia powrotu do zdrowia po ćwiczeniach. Może być również stosowana w celu przyspieszenia gojenia po operacji ortopedycznej lub innych zabiegach.

Do urazów, które można leczyć kąpielą kontrastową należą: [3]

  • Złamania kostki i nogi
  • Zapalenie powięzi podeszwowej
  • Zapalenie ścięgna Achillesa
  • Zwichnięty łokieć
  • Zapalenie stawów dłoni i palców
  • Zerwana łąkotka
  • Urazy więzadła krzyżowego przedniego (ACL)

Terapia kontrastowa jest zazwyczaj wykonywana w wannach o kontrolowanej temperaturze.

Korzyści z terapii kontrastowej

Cele terapii kontrastowej zależą od tego, czy stosujesz ją w celu powrotu do zdrowia po urazie lub operacji, czy też w celu przyspieszenia regeneracji po intensywnym treningu sportowym. Niezależnie od przyczyny, kąpiele kontrastowe działają poprzez: [3]

Zmniejszenie bólu

Intensywne ćwiczenia powodują uszkodzenie włókien mięśniowych. Możesz nie czuć takiego bólu dzień lub nawet dnia. To się nazywa „opóźniony ból mięśni” lub „DOMS”. Wielu naukowców w swoich publikacja naukowych mierzy się zarówno DOMS jak i z osłabieniem mięśni u sportowców wyczynowych po wyczerpujących treningach. Zgodnie wspólnie doszli do wniosku, że terapia kąpielą kontrastową poprawia zarówno ból jak i osłabienie lepiej niż sam bierny odpoczynek.

W przypadku sportowców kąpiele kontrastowe mogą zmniejszyć opóźniony ból mięśni (DOMS) spowodowany gromadzeniem się kwasu mlekowego w mięśniach. Dzięki temu sportowcy mogą kontynuować rygorystyczne programy treningowe bez przerwy. [5]

Kiedy intensywnie ćwiczysz, w Twoim ciele gromadzi się kwas mlekowy. Gromadzenie się kwasu mlekowego jest normalne, ale jego przyrost może powodować uczucie zmęczenia i bólu. Możesz złagodzić objawy gromadzenia się kwasu mlekowego w Twoim ciele, odpoczywając, pijąc wodę i przyjmując np. suplement magnezu. Badanie przeprowadzone w 2007 r. wykazało, że terapia kąpielą kontrastową może również pomóc zmniejszyć poziom kwasu mlekowego w Twoim ciele, pomagając Ci w regeneracji po bólu mięśni i zmęczeniu spowodowanym intensywnymi ćwiczeniami.

Zmniejszenie stanów zapalnych stawów i poprawa ruchomości stawów

W przypadku rekonwalescencji po urazie terapia kontrastowa jest dobrym, tanim, bezpiecznym i prostym sposobem jeśli tylko jest przeprowadzana prawidłowo. Chodzi o to, aby zmusić tkanki do dostosowania się do nagłych zmian, co wymusza działanie stymulujące i wymaga dużej aktywności metabolicznej i krążeniowej dla organizmu. Innymi słowy, terapia kontrastowa stanowi delikatny trening dla tkanek: stymulacja bez obciążenia kontuzjowanej części, silne odczucia ciepła i zimna bez ruchu a to może być pomocne dla tej części ciała, która potrzebuje odpoczynku podczas gojenia. Tak więc terapia kontrastowa może dobrze działać w przypadku takich kontuzji jak: skręcenie kostki, zapalenie powięzi podeszwowej lub obrzęk po urazie.

Przegląd badań z 2022 r. w Cureus sugeruje, że terapia kontrastowa jest skuteczniejsza w łagodzeniu bólu i sztywności stawów niż sama gorąca kąpiel. Sugeruje również, że delikatne wibracje blokują sygnały bólowe poprzez stymulację mechano-receptorów w skórze. [3]

Badanie z 2014 r. opublikowane w czasopiśmie Journal of Clinical Diagnosis and Research wykazało , że kąpiele kontrastowe mogą być równie skuteczne jak zastrzyki ze sterydami w łagodzeniu bólu związanego z zapaleniem powięzi podeszwowej. [7]

Zmniejsza zmęczenie

portowcy podkreślają wielokrotnie, że hydroterapia kontrastowa pomaga złagodzić zmęczenie po meczu. Badanie z 2017 r. wykazało, że kontrastowe kąpiele w ciepłej i zimnej wodzie pomogły sportowcom dojść do siebie po zmęczeniu 24–48 godzin po meczu.

Zmniejszenie obrzęków i opuchlizny (nadmiar płynu w tkankach)

Jeśli doznasz urazu, normalną reakcją zapalną organizmu jest napływ płynu i białych krwinek do uszkodzonego obszaru. Nagromadzenie się tego płynu może wywierać nacisk na uraz i powodować ból.

Istnieją pewne dowody na to, że kąpiele kontrastowe zmniejszają obrzęk. Inne badanie z udziałem 115 osób ze skręceniami stawu skokowego wykazało, że hydroterapia kontrastowa zmniejsza obrzęk już po około 3 dniach po urazie.

Badanie z 2018 r. opublikowane w czasopiśmie Journal of Athletic Training zbadało wpływ terapii kontrastowej z wykorzystaniem spektroskopii w podczerwieni. W badaniu potwierdzono, że terapia kontrastowa wspomaga gojenie tkanek poprzez zwiększenie natlenienia tkanek i zmniejszenie obrzęku ich obrzęku. [6]

Zmniejszenie bólu neuropatycznego

Studium przypadku z 2022 r. opublikowane w Spinal Cord Series and Cases donosi o 54-letnim mężczyźnie cierpiącym na silny ból nerwów spowodowany szpiczakiem mnogim Pacjent miał ponad 50% redukcję bólu po codziennej terapii kontrastowej, co pozwoliło mu w nocu odpoczywać w trakcie snu. Sugeruje to, że terapia kontrastowa może mieć korzystny wpływ na łagodzenie bólu neuropatycznego

Wskazówki dotyczące terapii kontrastowej

Zacznij od ciepła

Dobrze jest zaczynać od części cieplnej zabiegu terapii kontrastowej. Jeśli możesz to robić przez co najmniej minutę (a najlepiej przez 5-15 minut) w zależności od tego, jak wydajna jest Twoja metoda ogrzewania. Ciepło jest bardziej komfortowe i relaksujące niż chłodzenie. Niewystarczające ogrzewanie jest najczęstszym błędem, jaki ludzie popełniają przy terapii kontrastowej.

Zakończ na zimno

Zazwyczaj należy zakończyć sesję kontrastową zimnem, szczególnie jeśli podejrzewasz, że możesz być jeszcze lekko rozgrzany. Nigdy nie kończ ciepłem, jeśli nie chcesz doprowadzić do pogorszenia się stanu zapalnego. Możesz zakończyć ciepłem, jeśli Twoim priorytetem w leczeniu jest bardziej relaksujące doświadczenie.

Rozciągaj się, gdy jest gorąco

Rozciąganie może pomóc. Jeśli jednak zdecydujesz się na rozciąganie, rób to po lub nawet  w trakcie  fazy rozgrzewania, ponieważ możesz zrobić sobie krzywdę, jeśli zaczniesz rozciągać nierozgrzane mięśnie. Jeśli musisz przerwać rozgrzewanie aby się rozciągnąć, rozgrzej się ponownie po rozciąganiu, zanim przejdziesz do schładzania.

Zwiększaj temperatury w miarę Twoich postępów

Wskazane jest (choć nie zawsze praktyczne) zwiększanie intensywności kontrastu w miarę upływu czasu: to, co ciepłe, staje się cieplejsze, a to, co zimne, staje się zimniejsze.

Terapia kontrastowa w domu

Terapię kontrastową można wykonywać w domu, przy użyciu stosunkowo prostych narzędzi, m.in. naszych beczek lub wanien do zimnych kąpieli. Stasowanie sauny firmy TUBE może zapewnić Tobie idealną i bezpieczną temperaturę w kontraście do zimna.

Aby utrzymać odpowiednią temperaturę zimnej kąpieli możesz skorzystać z wygodnych agregatów do jeszcze wygodniejszego kontrolowania temperatury wody lub wytworzonych kostek lodu za pomocą specjalnych foremek do lodu firmy TUBE.

Jak to zrobić z wykorzystaniem produktów TUBE? 

  1. Uruchom saunę TUBE i ustaw temperaturę na 40–45°C.
  2. Napełnij beczkę lub wannę TUBE zimną wodą (10–15°C).
  3. Wskocz do sauny na trzy do czterech minut.
  4. Natychmiast przejdź beczki lub wanny zimną wodą na jedną minutę lub tak długo jak długo będziesz w stanie to znieść.
  5. Powtórz proces jeszcze trzy lub cztery razy, łącznie przez 20 – 25 minut.

Jeśli temperatura wody w zimnym pojemniku przekroczy 20°C, należy dodać trochę lodu (nie dotyczy instalacji z agregatem TUBE Isotherm który sam reguluje i trzyma stałą, zadaną temperaturę)

Jeśli temperatura w saunie spadnie poniżej 40°C zwiększ temperaturę przy pomocy kontrolera TUBE Sauna CASE i TUBE Sauna STEAM (nie dotyczy produktu TUBE Sauna DECK gdzie wybrany na panelu LCD program temperaturowy trzyma się stała temperaturę).

  1. Joyner MJ, Casey DP. Regulation of increased blood flow (hyperemia) to muscles during exercise: a hierarchy of competing physiological needs. Physiol Rev. 2015;95(2):549-601. doi:10.1152/physrev.00035.2013
  2. Mooventhan A, Nivethitha L. Scientific evidence-based effects of hydrotherapy on various systems of the body. N Am J Med Sci. 2014;6(5):199-209. doi:10.4103/1947-2714.132935
  3. Fokmare PS, Phansopkar P. A review on osteoarthritis knee management via contrast bath therapy and physical therapy. Cureus. 2022 Jul;14(7):e27381. doi:10.7759/cureus.27381
  4. Tom EK, Joseph V. Contrast bath. Int J Nur Edu Research. 2019; 7(3):415-417, doi:10.5958/2454-2660.2019.00094.2
  5. Hotfiel T, Freiwald J, Hoppe MW, et al. Advances in delayed-onset muscle soreness (DOMS): part I: pathogenesis and diagnostics. Sportverletz Sportschaden. 2018;32(4):243-250. doi:10.1055/a-0753-1884
  6. Shadgan B, Pakravan AH, Hoens A, Reid WD. Contrast baths, intramuscular hemodynamics, and oxygenation as monitored by near-infrared spectroscopy. J Athl Train. 2018;53(8):782-787. doi:10.4085/1062-6050-127-17
  7. Narula R, Iraqi AA, Narula K, Katyal R, Saxena MS. Comparative study of: non-invasive conservative treatments with local steroid injection in the management of plantar fasciitis. J Clin Diagn Res. 2014;8(9):LC05-7. doi:10.7860/JCDR/2014/10354.4895
  8. Hatch EH, Gorrell C, Abramoff BA. Contrast bath therapy for neuropathic pain due to spinal nerve root compression by myeloma: a case report. Spinal Cord Ser Cases. 2022;8:59. doi:10.1038/s41394-022-00526-6
  9. Novak C. Cold intolerance after nerve injury. J Hand Therapy. 2018;32(2):2018. doi:10.1016/j.jht.2018.01.003

Cenimy sobie możliwość bezpośredniego kontaktu i rozmowy, dlatego wypełnij formularz i zacznijmy konwersację. Chętnie doradzimy słuchając Twoich potrzeb.

    Napisz do nas